คำว่าภูติ ผี ปีศาจเป็นคำที่ถูกใช้กันอย่างแพร่หลายจนแทบจะแทนที่กันและกันได้ แต่รู้หรือไม่ว่าแท้จริงแล้วสิ่งทั้งสามสิ่งนี้มีความหมายที่แตกต่างกันและสามารถถูกใช้ในการจัดประเภทสิ่งเหนือธรรมชาติที่คนไทยพบเจอให้แตกต่างกันได้ด้วย
ภูติคือตัวตนที่เกิดขึ้นเองในธรรมชาติ
คำว่าภูติเป็นคำที่ใช้ในการเรียกสิ่งเหนือธรรมชาติที่สิงสถิตอยู่ในธรรมชาติและเกิดขึ้นมาเองอย่างดูเหมือนไม่มีที่มาที่ไป เช่น นางตานี นางตะเคียน เทพารักษ์ เสือสมิง เจ้าที่ และอื่น ๆ อีกมากมาย
โดยสิ่งที่ทำให้ภูติแตกต่างจากผีได้อย่างชัดเจนเลยก็คือโดยตามทั่วไปนั้นภูติจะเป็นตัวตนที่ไม่ได้เชื่อมโยงกับคนที่ตายไปแล้วกลายเป็นผี แต่สามารถเกิดขึ้นมาได้เองเมื่อเวลาผ่านไปจนสิ่งต่าง ๆ ในธรรมชาติเก็บเกี่ยวอิทธิฤทธิ์ ปาฏิหาริย์ ได้ หรือเมื่อสิ่งในธรรมชาติทำอะไรบางอย่างที่กระตุ้นให้พวกเขาเรืองอำนาจขึ้นมาได้ อย่างเช่น เสือสมิงและงูสมิงที่เคยเป็นแค่สัตว์ธรรมดาจนกระทั่งได้ฆ่าชีวิตของสิ่งอื่น ๆ ไปมากและเก็บเอาเสี้ยวหนึ่งของเหยื่อไว้กับตัวจนทรงพลังขึ้นมาได้
ผีคือคนที่ตายไปแล้วและเกิดใหม่เป็นตัวตนที่ยังยึดติด
หลายคนอาจจะเข้าใจว่าผีคือ วิญญาณ ที่ยังไม่ไปเกิด แต่อย่างน้อยในความเชื่อแบบไทยพุทธนั้นการไม่ไปเกิดมันเป็นสิ่งที่เป็นไปไม่ได้ เนื่องจากเมื่อสรรพสิ่งตายสิ่งนั้นย่อมเกิดใหม่โดยทันทีในวินาทีที่ชีวิตเก่าดับลง ผีจึงเป็นตัวตนใหม่ที่คนตายไปเกิดเป็นแล้วเรียบร้อยและจะต้องอยู่อาศัยเช่นนั้นจนกว่าอายุขัยในชาตินั้นของเขาจะหมดลง
โดย ผี จะเกี่ยวข้องกับความเชื่อเรื่องจิตสุดท้ายที่จะมีผลอย่างมากว่าเราจะไปเกิดเป็นอะไร หากคนตายหมกมุ่นกับสิ่งที่ยังยึดเหนี่ยวกับตัวเอง เช่น บ้าน งาน คนรัก ศัตรู คนเหล่านั้นก็สามารถเกิดใหม่เป็นผีที่คล้ายกับคนตอนมีชีวิตอยู่ได้ แต่ผีที่เกิดใหม่นั้นก็เป็นคนละคนกับคนเดิมแล้ว เนื่องจากลักษณะการเกิดของผีที่ไร้ร่างกายจึงขาดความหิว ความง่วงหรือสิ่งอื่น ๆ ที่จะบังคับให้ต้องหยุดหมกมุ่นกับอารมณ์และเต็มไปด้วยความหมกมุ่นทางใจจากสาเหตุการเกิดของพวกเขา มักจะต้องติดอยู่ในวัฏจักรเดิมซ้ำ ๆ และเจ็บปวดอยู่เรื่อยไป โดยเมื่อผีสามารถปล่อยวางจากการยึดมั่นนั้นได้ชีวิตในชาตินั้นของเขาก็จะดับลงไปและกลับคืนสู่สังสารวัฏ
ปีศาจคือตัวตนที่เกิดจากอาคม
สิ่งที่เรียกว่าปีศาจนั้นไม่สามารถเกิดขึ้นเองได้ แต่จะต้องมีจุดเริ่มต้นมาจากอาคมและความมาดร้ายต่าง ๆ เท่านั้น ตัวอย่างก็ เช่น ปอบและกระสือ ซึ่งจะเป็นคนที่ตายหลังจากเล่นมนต์ดำและกลายเป็นปีศาจที่เต็มไปด้วยความพยาบาทแบบเดียวกับเวทมนตร์ของเขา ซึ่งผลักดันให้ปีศาจเหล่านี้ต้องทำร้ายผู้คนที่เขาพบเจออยู่เรื่อยไป
แต่ถึงปีศาจจะมีจุดกำเนิดจากมนต์ดำที่ชั่วร้าย แต่เหยื่อของปีศาจอย่างคนที่ถูกปอบสิงหรือคนที่กระสือถ่ายทอดคำสาปไปให้นั้นก็มักเป็นคนธรรมดาทั่วไปที่ไม่ได้เกี่ยวข้องอะไรกับมนต์ดำและไม่สมควรกับโชคชะตานี้เลย ทำให้ปีศาจเป็นผลพลอยได้อันน่าสะพรึงกลัวของการใช้มนต์คาถาไปในทางที่ผิดซึ่งจะสร้างความทรมาณในระดับที่เป็นนิรันด์ให้คงอยู่ในโลกยาวนานหลังจากที่มนต์คาถานั้นได้จบลงไปแล้ว
